ភ្នំពេញៈ រដ្ឋាភិបាល និង ប្រជាពលរដ្ឋ គុយបា ប្រារព្ធទិវា សេរីភាព របស់ខ្លួន នៅថ្ងៃទី ០១ ខែ មករា ដើម្បី រំឭកដល់ថ្ងៃដែលពួកចលនា ២៦ កក្កដា របស់លោក ហ្វ៊ីដែល កាស្ត្រូ ដែលចាប់ផ្តើមពីឆ្នាំ១៩៥៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៩ ដែលនាំឱ្យប្រធានាធិបតី បាធីស្តា ភៀសខ្លួនចេញពីប្រទេស នៅថ្ងៃទី១ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៥៩ ហើយពួកគេហៅថ្ងៃនោះថា ទិវាសេរីភាព ។
ភូមិសាស្ត្រ-ប្រជាសាស្ត្រ
សាសធារណរដ្ឋ គុយបា មានផ្ទៃដី ១១០.៨៦០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា ស្ថិតនៅអាមេរិកឡាទីន ។ នៅដើមឆ្នាំ ២០១៩ មានប្រជាពលរដ្ឋជាង ១១ លាននាក់ ភាគច្រើនជាអ្នកកាន់គ្រិស្តសាសនា រដ្ឋធានី គឺទីក្រុង ឡា ហាវ៉ាន ភាសាផ្លូវការ មាន៣ គឺ ភាសាអេស្ប៉ាញ ភាសា ក្រេអូល និង ភាសាអង់គ្លេស ។
ប្រវត្តិសាស្ត្រ
ឆ្នាំ ១៤៩២ គុយបា បានធ្លាក់ទៅក្រោមអាណានិគម អេស្ប៉ាញ ហើយបានរើបម្រះដណ្តើមបានឯករាជភាព របស់ខ្លួន វិញនៅឆ្នាំ ១៩០២ ។ បន្ទាប់ពីនោះមក គុយបា បានជួបប្រទះអស្ថិរភាពសំខាន់ៗជាច្រើនក្នុងនោះ មានទាំងរដ្ឋប្រហារ និង ការលុកលុយអន្តរាគមន៍ដោយកងទ័ព អាមេរិក ផង។
ពីឆ្នាំ ១៩៤០-១៩៤៤ អតីតមេទ័ព ហ្វ៊ុលហ្កេនស៊ីអូ បាធីស្តា (Fulgencio Batista) បានក្លាយ ជាប្រធានាធិបតី ។ នៅឆ្នាំ ១៩៥២ គាត់បានចាញ់ឆ្នោត ប៉ុន្តែគាត់បានធ្វើរដ្ឋប្រហារច្បាមយកអំណាច មកកាន់ទៀត ។
ខណៈដែល គុយបា ស្ថិតក្នុងសភាពគ្មានការងារធ្វើក្នុងកម្រឹតខ្ពស់ និង ខ្វះខាតហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទឹក លោក ប្រធានាធិបតី បាធីស្តា ក៏បានធ្វើនយោបាយអមិត្តជាមួយពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនដោយការបង្កើតឱ្យមានឩក្រឹដ្ឋ កម្មនានា និង អនុញ្ញាតឱ្យក្រុមហ៊ុនរបស់អាមេរិកត្រួតត្រាសេដ្ឋកិច្ចជាតិ ។
នាអំឡុងអាណត្តិទី១ របស់គាត់ លោក បាធីស្តា ទទួលបានការគាំទ្រពីបក្សកុម្មុយនិស្តគុយបាប៉ុន្តែនៅនាអំឡុង អាណត្តិទី២ គាត់បានក្លាយជាអ្នកប្រឆាំងកុម្មុយនិស្តយ៉ាងខ្លាំងក្លា ដែលធ្វើឱ្យគាត់ទទួលបានការគាំទ្រ ផ្នែកនយោបាយ និង ជំនួយយោធាពីសហរដ្ឋអាមេរិក ។ បាធីស្តា បានអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសន្តិសុខ ដ៏មានឥទ្ធិពល ដែលបានបំបិទមាត់ពួកអ្នកប្រឆាំងគាត់ ។
ទោះយ៉ាងណា នៅអំឡុងឆ្នាំ ១៩៥២ លោកហ្វ៊ីដែល កាស្ត្រូ និង ប្អូនប្រុសរបស់គាត់ រ៉ាអ៊ូល កាស្ត្រូ បានរៀបចំ បង្កើតចលនានយោបាយនិងកងទ័ពជាច្រើន ហើយបើកការវាយប្រហារទៅលើរដ្ឋាភិបាលលោក បាធីស្តា នៅថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៩៥៣ ។ ប៉ុន្តែត្រូវបានកងទ័ពរបស់លោក បាធីស្តា ធ្វើឱ្យបរាជ័យហើយបងប្អូន ត្រកូល កាស្ត្រូ ទាំង ២ នាក់ ត្រូវបានកាត់ទោសឱ្យជាប់គុក ១៥ ឆ្នាំ ។ ជាកុសលត្រូវបានគ្រូរបស់ ហ្វ៊ីដែល កាស្ត្រូ បញ្ចុះបញ្ចូលលោក បាធីស្តា ឱ្យដោះលែងទាំង ២ នាក់បងប្អូនវិញ ។
ត្រូវបានដោះលែងមិនទាំងបានប៉ុន្មានផង បងប្អូនត្រកូល កាស្ត្រូ បានរត់ទៅចូលរួមជាមួយពួកអ្នកប្រឆាំង នឹងលោក បាធីស្តា ផ្សេងទៀត ដែលកំពុងនៅនិរទេសខ្លួននាប្រទេស ម៉ិចស៊ិក រៀបចំផែនការ ដើម្បីទម្លាក់លោក បាធីស្តា ម្តងទៀតដោយមានការបង្វឹកពីអ្នកជំនាញយោធានៅក្នុងសម័យសង្គ្រាមស៊ីវិល អេស្ប៉ាញ គឺលោក អាល់បឺតូ បាយ៉ូ ។
នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ ១៩៥៥ លោក ហ្វ៊ីដែល កាស្ត្រូ បានទៅជួបជាមួយមេដឹកនាំ បដិវត្តន៍ អាហ្សង់ទីនហើយបាន ដាក់ឈ្មោះចលនាបដិវត្តន៍ថា បដិវត្តន៍ ២៦ កក្កដា ដោយយកស្មារតី នៃចលនារបស់លោក ហ្វ៊ីដែល កាស្ត្រូ ដែលបានដឹកនាំកម្លាំងប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលលោក បាធីស្តា កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៥៣ ។
នៅថ្ងៃទី២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៥៥ នោះ នាវាមួយគ្រឿង បានទៅដល់ប្រទេស គុយបា ផ្ទុកដោយបងប្អូនត្រកូល កាស្ត្រូ និងមនុស្ស ៨០ នាក់ផ្សេងទៀត ហើយពួកតាំងខ្លួនជាឩទ្ទាមទាំងនេះ បាននាំគ្នាធ្វើដំណើរទៅតំបន់ជួរភ្នំ Sierra Maestra ភាគខាងលិច នៃ ប្រទេស គុយបា ។
៣ ថ្ងៃក្រោយមក កងទ័ពរបស់ប្រធានាធិបតី បាធីស្តា បានបើកការវាយលុកសង្គ្រប់ទៅលើបុរសទាំង ៨២ នាក់នេះ ដោយបានសម្លាប់មនុស្សអស់ជាង ៦០ នាក់ ក្នុងចំណោមអ្នកទាំង ៨២ នាក់នេះ ហើយអ្នកដែលនៅ សេសសល់បានរត់បែកខ្ញែកគ្នាចូលលាក់ខ្លួនព្រៃភ្នំ ដែលក្នុងនោះក៏មានបងប្អូន កាស្ត្រូ ទាំង ២ នាក់ផង ហើយអ្នកទាំងនោះបានដើរសាត់អណ្តែតក្នុងព្រៃ ដាច់បាយក្រហាយទឹកស្វែងរកគ្នីគ្នាដែលនៅរស់អស់ រយៈពេលជាច្រើនថ្ងៃរហូតបានជួបជុំគ្នាឡើងវិញដោយសារតែមានការជួយរបស់កសិករដែលមានចិត្តអាណិត អាសូរពួកគេ ។ ពួកគេក៏បានចាប់ផ្តើមបង្កើតកងទ័ពឩទ្ទាមនៅក្នុងព្រៃភ្នំដោយមានទាំងនារីផង ។
នៅថ្ងៃទី១៣ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៥៧ មានក្រុមបដិវត្តន៍ផ្សេងៗគ្នា ក្នុងនោះមានទាំងនិស្សិតបង្កើតបានជាក្រុមដ៏ធំមួយ សំដៅទៅវិមានប្រធានាធិបតី ប៉ុនប៉ងសម្លាប់ប្រធានាធិបតី ដើម្បី ផ្តាច់ក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល ។ ប៉ុន្តែពួកគេបានបរាជ័យ ហើយមានអ្នកខ្លះត្រូវបានកងកម្លាំងរបស់ប្រធានាធិបតី បាធីស្តា ចាប់ខ្លួន និង សម្លាប់ចោល ។
ព្រឹត្តិការណ៍នេះ បានធ្វើឱ្យផ្អើលដល់ពិភពលោក ហើយដោយសារមិនអាចនៅស្ងៀមចំពោះភ្នែកពិភពលោកបាន អាមេរិក ដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចលើ គុយបា ហើយកោះហៅឱ្យអគ្គរដ្ឋទូតរបស់ខ្លួនប្រចាំ គុយបាបន្ថយទំនាក់ ទំនងជាមួយ គុយបា ។ អ្នកគាំទ្រលោក បាធីស្តា នៅក្នុងប្រទេសបានថយចុះ ដោយអ្នកខ្លះផ្តាច់ខ្លួនចេញ ហើយអ្នកខ្លះរត់ទៅចូលរួមជាមួយពួកបដិវត្តន៍ ។ ប៉ុន្តែពួក ម៉ាហ្វ៊ីយ៉ា និង ពួកឈ្មួញ អាមេរិកនៅតែបន្ត សហការជាមួយ លោក បាធីស្តា ដដែល ។
ជារឿយៗ រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក បាធីស្តា ត្រូវកែសម្រួលដោយឃោឃៅ ដើម្បីរក្សាទីក្រុងនានាឱ្យនៅក្រោមការ គ្រប់គ្រង ។ ចំណែកក្រុមក្នុងព្រៃភ្នំរបស់បងប្អូន កាស្ត្រូ ឯណោះវិញ បានកើនចំនួនកងទ័ពយ៉ាងឆាប់រហ័ស ហើយបង្កើតបានជាចលនានយោបាយក្នុងព្រៃភ្នំ ដឹកនាំដោយ ហ្វ៊ីដែល កាស្ត្រូ ។ ប៉ុន្តែពួកនេះក៏មិនស្លូតបូត ប៉ុន្មានដែរ គឺឱ្យតែគេសង្ស័យជនណាថាជាអ្នកស្មោះត្រង់នឹង បាធីស្តា នោះពួកគេនឹងកាត់ទោសជននោះភ្លាម ។ នៅខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៥៨ ពួកគេបានបង្កើតវិទ្យុមួយផ្សាយឃោសនា ចេញពីក្នុងព្រៃដែលអាចស្តាប់ឮពាស ពេញប្រទេស។
ទោះជាបងប្អូន កាស្ត្រូ ជោគជ័យយ៉ាងណា ក៏មានកងទ័ពត្រឹមតែប្រហែលជា ២០០ នាក់ប៉ុណ្ណោះ និង មានអាវុធយ៉ាងខ្សោះខ្សោយ ចំណែកខាងរដ្ឋាភិបាល មានកងទ័ព និង ប៉ូលិសប្រមាណជា ៣៧.០០០ នាក់បំពាក់ដោយអាវុធមានគុណភាព ។
ទោះយ៉ាងណា ស្ថានភាពនៅប្រទេស គុយបា នៅពេលនេះ បាធីស្តា លែងសូវមានតម្លៃសម្រាប់ អាមេរិក ទៀតហើយ ព្រោះមានការបែកខ្ញែកគ្នាច្រើន ពោលគឺទង្វើរបស់លោក បាធីស្តាធ្វើឱ្យប៉ះបាល់ដល់ប្រជាប្រិយភាព របស់ អាមេរិក ដែលស្ថានភាពនេះគឺប្រហាក់ប្រហែលនឹងករណី ងូវ ឌិញ យាប នៅវៀតណាម ខាងត្បូង កាលពីឆ្នាំ ១៩៦៣ ។
ជាផ្នែកមួយនៃចេតនាក្នុងការដក បាធីស្តា ចេញ ដើម្ប ដាក់អ្នកផ្សេងជំនួសគាត់ ដែលអាចមានប្រសិទ្ធភាព ចំពោះ អាមេរិក ជាង ជំនួយសព្វាវុធ ត្រូវបានអាមេរិក ដាក់បម្រាមលើ គុយបា នៅឆ្នាំ ១៩៥៨ដែលបានធ្វើឱ្យ កងទ័ពរដ្ឋាភិបាល ចុះខ្សោយយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព ខណៈក្រុមឩទ្ទាមប្រឆាំងនឹងលោក បាធីស្តា មាននៅពាសពេញប្រទេស ។
ទីបំផុត លោក បាធីស្តា បានឆ្លើយតបទៅនឹងក្រុមរបស់ កាស្ត្រូ ដោយការវាយប្រហារទៅលើបន្ទាយ កាស្ត្រូ នៅក្នុងភ្នំដោយប្រើកងទ័ព១២.០០០ នាក់ ។ ប៉ុន្តែក្នុងនោះ ប្រហែលជាពាក់កណ្តាលជាទាហានថ្មីមិនទទួល បានការហ្វឹកហាត់អ្វីឡើយ ។ ប្រតិបត្តិការកងទ័ពដ៏ទ្រង់ទ្រាយធំនេះ ឈ្មោះថា បាធីស្តា។
ការប្រយុទ្ធគ្នាមួយនៅ La Plata ចាប់ពីថ្ងៃទី ១១-២១ កក្កដា ឆ្នាំ ១៩៥៨ ទ័ពឩទ្ទាមរបស់លោក កាស្ត្រូ បានយកឈ្នះកងទ័រដ្ឋាភិបាល ៥០០ នាក់ ចាប់ខ្លួនបាន ២៤០ ដោយខាងកងទ័ពឩទ្ទាមស្លាប់តែមនុស្សបី នាក់ប៉ុណ្ណោះ ។ ទោះយ៉ាងណា នៅសមរភូមិ Las Mercedes កងទ័ពឩទ្ទាមស្ទើរតែខ្ទេចខ្ទាំដោយសារ កងទ័ពរដ្ឋាភិបាលដ៏ច្រើនលើសលប់ រហូតលោក ហ្វ៊ីដែល កាស្ត្រូ ប្រកាសបទឈប់បាញ់ នៅថ្ងៃទី១ ខែ សីហា ឆ្នាំ ១៩៥៨ នោះ ។ រយៈពេលប្រមាណជា ៧ ថ្ងៃក្រោយមក បន្ទាប់ពីការចរចាមិនបានផ្លែផ្កាកងទ័ពឩទ្ទាម របស់លោក កាស្ត្រូ បានដកត្រឡប់ចូលភ្នំវិញ នៅថ្ងៃទី ៨ ហើយ ប្រតិបត្តិការ Verano ត្រូវបានបញ្ចប់។
ដោយមានភាពក្តៅក្រហាយ បន្ទាប់ពីបរាជ័យមក នៅថ្ងៃទី២១ ខែសីហា ឆ្នាំ ១៩៥៨ បងប្អូន កាស្ត្រូ បានដឹកនាំ ក្រុមឩទ្ទាមដោយផ្ទាល់ បើកការវាយលុកខ្សែត្រៀមជួរមុខ ។ ដោយមានបទពិសោធន៍ និង អាវុធដែលរឹបអូស បានពីអំឡុងពេល ប្រយុទ្ធជាមួយកងទ័ពរដ្ឋាភិបាលមុននេះផង កងទ័ព កាស្ត្រូ បានជោគជ័យធំៗជាច្រើន សមរភូមិ ។ ជោគជ័យលេចធ្លោជាងគេនៅឯ Guisa និងបានដណ្តើមយកទីក្រុងជាច្រើនដែលអាចគ្រប់ គ្រងតំបន់ Cauto ទាំងស្រុង ។
ស្របពេលជាមួយគ្នានោះ មានកងទ័ពឩទ្ទាម បីក្រុមផ្សេងៗគ្នាទៀត ដែលមិនស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ កាស្ត្រូ បានបើការវាយលុកទៅខេត្តមួយចំនួន ភាគខាងលិច នៃ ប្រទេស ដណ្តើមបានខេត្តមួយចំនួននៅទីនោះ និង បានរួបរួមជាមួយកម្លាំងតស៊ូដទៃទៀតនៅទីនោះ ។
បរាជ័យជាបន្តបន្ទាប់ និងស្ទើរតែគ្រប់សមរភូមិ ប្រធានាធិបតី បាធីស្តា មានក្តីភ័យខ្លាចក៏ភៀសខ្លួនចេញពី ប្រទេស នៅថ្ងៃទី១ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៥៩ ។ ប្រវត្តិសាស្ត្រ គុយបា បានចាត់ទុកថ្ងៃនោះថាជាថ្ងៃបរាជ័យ របស់រដ្ឋាភិបាលលោក បាធីស្តា ហើយជាថ្ងៃជោគជ័យរបស់ពួកបដិវត្តន៍មានចលនា ខែ កក្កដា របស់លោក ហ្វ៊ីដែល កាស្ត្រូ ជាប្រមុខ ។
ទីក្រុងជាច្រើនបានធ្លាក់ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រុមឩទ្ទាម កាស្ត្រូ និង ឩទ្ទាមផ្សេងៗទៀត ជាបន្តបន្ទាប់ ។ កាស្ត្រូ បានចូលដល់ទីក្រុង Havana នៅថ្ងៃទី៨ ខែ មករា ឆ្នាំ នោះ ហើយជម្រើសទី ១ របស់គាត់ឱ្យធ្វើជា ប្រធានាធិបតី គឺលោក Manuel Urrutia Lleó បានចូលកាន់តំណែងតាំងពីថ្ងៃទី៣ ខែមករាដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល បដិវត្តសង្គមនិយម ។
ចលនានេះ បានកែទម្រង់ជាបន្តបន្ទាប់ជាមួយពួកកុម្មុយនិស្ត ក៏បានក្លាយជា បក្សកុម្មុយនិស្ត គុយបា ចាប់ពីខែ តុលា ឆ្នាំ ១៩៦៥ ដែលបច្ចុប្បន្នដឹកនាំដោយ រ៉ាអ៊ូល កាស្ត្រូ ប្អូនប្រុសរបស់ ហ្វ៊ីដែល កាស្ត្រ ហើយដឹកនាំប្រទេស គុយបា រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ ៕ ដោយៈ មេសា
