រូបថត និង អត្ថបទ ដោយ​:​មជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារ​កម្ពុជា​
​​ខ្ញុំ​កើត​នៅក្នុង​គ្រួសារ​ថ្នាក់កណ្តាល​មួយ ពួកយើង​មាន​ឡាន​។ ឪពុក​របស់ខ្ញុំ​ឈ្មោះ ឡៅ ឆេង សន ធ្វើការ​នៅ​មន្ទីរពិសោធន៍​នៃ​មន្ទី​ពេទ្យ​ឯកជន​មួយកន្លែង​ក្នុង​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ ហើយ​ទទួលបាន​ប្រាក់ខែ​ពី​៦ ទៅ​៧​ពាន់​រៀល ក្នុង​មួយខែ​។ ប្រាក់ខែ​របស់គាត់​ច្រើន សមល្មម ដូច្នេះ​ក្មួយប្រុស និង​ក្មួយ​ស្រី​របស់គាត់​បានមករ​ស់​នៅ​ជាមួយ​យើង​។​

នៅពេល​ខ្ញុំ​ធំ​ដឹងក្តី ខ្ញុំ​បានជ្រើសរើស​សកលវិទ្យា​ល័យ​ដែល​ខ្ញុំ​ប្រាថ្នា​ចង់ទៅ​រៀន ព្រោះ​មិនមាន​មនុស្ស​ច្រើន​ទេ​ដែល​ប្រឡង​ជាប់​ថ្នាក់​វិទ្យាល័យ​។ ដូច្នេះ បន្ទាប់ពី​ខ្ញុំ​បាន បញ្ចប់​ការសិក្សា​ថ្នាក់​វិទ្យាល័យ​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៧១ ខ្ញុំ​ក៏​សម្រេចចិត្ត​សិក្សា​ខាង​ផ្នែក​ឱសថ សាស្ត្រ​។ សញ្ញាប័ត្រ​ដែល​ចេញពី​សាលា​ដែល​ខ្ញុំ​រៀន​ត្រូវបាន​ទទួលស្គាល់​ដោយ ប្រព័ន្ធ សិក្សាអប់រំ​របស់​ប្រទេស​បារាំង​។​

គ្រួសារ​របស់ខ្ញុំ​មាន​ស្រុកកំណើត​នៅ​ស្រុក​ស្អាង ខេត្តកណ្តាល គឺជា​ផ្នែក មួយ​នៃ ប្រទេស​កម្ពុជា​ដែល​ត្រូវបាន​កាន់កាប់​ដោយ​ខ្មែរក្រហម​។ បន្ទាប់ពី​ស្រុក​ស្អាង​ស្ថិតនៅ ក្រោម​ការគ្រប់គ្រង​រប​ស់​ខ្មែរក្រហម ខ្មែរក្រហម​បាន​កាត់​ផ្តាច់ទំនាក់ទំនង​រវាង​ស្រុក​នេះ ជាមួយ​ផ្នែក​ផ្សេងទៀត​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា ដែល​ស្ថិតក្រោម​ការគ្រប់គ្រងរ​បស់​របប លន់ នល់​។ បងប្អូន​ប្រុស​ស្រី​របស់ខ្ញុំ​ខ្លះ​រស់នៅ​ទីនោះ ប៉ុន្តែ​យើង​កម្រ​បានឃើញ​ពួកគេ ណាស់​។ ជាពិសេស បន្ទាប់ពី​ចាប់ផ្តើម​មានការ​ទម្លាក់​គ្រាប់បែក​។
​នៅពេលដែល​ខ្មែរក្រហម​កាន់កាប់​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ ខ្ញុំ​កំពុងតែ​សិក្សា​នៅ​សកលវិទ្យា​ល័យ​។ នៅ​ថ្ងៃទី​១៥ ខែមេសា ឆ្នាំ​១៩៧៥ ខ្ញុំ​បាន​បើកឡាន​ទៅលេង​ពូ​របស់ខ្ញុំ នៅ​ខេត្តកណ្តាល ។ ដោយសារតែ​ពូ​របស់ខ្ញុំ​ជា​មន្ត្រី​ប៉ូលីស ទាហាន លន់ នល់ ដែល​ស្គាល់​គាត់​បាន​បើកផ្លូវ​ឲ្យ ដូច្នេះ​យើង​អាច​ត្រឡប់មក​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​វិញ​បាន​។ នៅពេលដែល​យើង​មកដល់​ទីក្រុង យើង​មិនបាន​ទៅផ្ទះ​ទេ ប៉ុន្តែ​យើង​បាន​ទៅផ្ទះ​បងប្អូន​ជីដូនមួយ​ជំនួស​វិញ​។ ខ្ញុំ​មិនមាន​អីវ៉ាន់​ច្រើន​យកមក​ជាមួយ​ទេ មានតែ​សម្លៀកបំពាក់​នៅក្នុង​សម្ពាយ​។​

យើង​ធ្វើដំណើរ​ទៅ​ស្រុក​ស្អាង​អំឡុងពេល​នៃ​ការជម្លៀស​។ វា​មិន​ឆ្ងាយ​ពី​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​ប៉ុន្មាន​ទេ ដូច្នេះ យើង​អាច​បើកឡាន​ទៅបាន​។ នៅពេលដែល​យើង​មកដល់ យើង​បាន​ទុក​ឡាន​របស់​យើង​ចោល​នៅក្រោម​ដើម​ស្វាយ​។ វា​នៅ​រហូតមកដល់​សព្វថ្ងៃ ប៉ុន្តែ​មើលទៅ​ហាក់​មិន​ដូចជា​ឡាន​ច្រើនជាង​។ ខ្មែរក្រហម​បាន​ដោះយក​សំបក​កង់ឡាន​របស់ខ្ញុំ​ទៅធ្វើជា​ស្បែកជើង ហើយ​ក៏បាន​ដោះយក​ម៉ាស៊ីន​ឡាន​ចេញ​ដែរ​។

​សំណាងល្អ​បងប្អូន​បង្កើត​របស់ខ្ញុំ​ដែលជា​អ្នករស់នៅ​ក្នុងស្រុក​នោះ បាន​ឲ្យ​សម្លៀកបំពាក់ និង​របស់​ប្រើប្រាស់​ផ្សេងៗ​មក​យើង​។ គ្រួសារ​របស់​យើង​ស្នាក់នៅ​ក្នុង​ខ្ទម​មួយ ដែលមាន​ទីតាំង​ឆ្ងាយ​ពី​ប្រជាជន​ដទៃទៀត​។ នៅពេល​ដំបូង​អង្គ​ការមិន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ប្រជាជន​មូលដ្ឋាន​និយាយ​មកកាន់​យើង​ឬ​រស់​ក្បែរ​យើង​ទេ បើទោះបីជា​បងប្អូន​រប​ស់​ខ្ញុំ​ខ្លះ គឺជា​ប្រជាជន​មូលដ្ឋាន​ក៏ដោយ​។ ក្រោយមក​ខ្មែរក្រហម​បាន​បន្ធូរបន្ថយ​ខ្លះ និង​បានអនុញ្ញាត​ឲ្យ​យើង​ជជែក​គ្នា​លេង​។​
​ក្រោយមក​បាន​រយៈពេល​៨​ខែ យើង​ត្រូវបាន​ជម្លៀស​ចេញទៅ​ខេត្តបាត់ដំបង​។ ខ្មែរក្រហម​បាន​និយាយថា នៅ​ទីនោះ​មានការ​ប្រមូល​ផល​ស្រូវ​ដ៏​ច្រើន​ជា​រៀងរាល់ឆ្នាំ ប៉ុន្តែ​មានតែ​រដូវ​ច្រូត​មួយ​ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​យើង​មាន​បាយ​ហូប​។ ក្រៅពីនេះ យើង​ត្រូវ​ហូប​បបរ​។​

ប្រជាជន​នៅ​ខេត្តបាត់ដំបង​ស្ទើរតែ​ទាំងអស់​នៅពេលនោះ គឺជា​អ្នក​ដែលមាន​ដើម​ដំណើ​ត​ផ្ទាល់​នៅ​ទីនោះ ហើយ​ភាគច្រើន​ធ្លាប់ជា​ម្ចាស់​ដីឡូត៍​ធំៗ​។ ប៉ុន្តែ អំឡុងពេល​របប​ខ្មែរក្រហម​ប្រជាជន​ទាំងនោះ​ត្រូវបាន​បង្ខំ​ឲ្យ​ចាក​ចេញពីផ្ទះ​ដ៏​ធំ​ស្កឹមស្កៃ​របស់ខ្លួន ទៅ​រស់នៅក្នុង​ខ្ទម​ជំនួស​វិញ​។ ពេលវេលា​ចេះតែ​កន្លងផុតទៅ ប្រជាជន​នៅ​ខេត្តបាត់ដំបង​ក៏ដូចជា​ប្រជាជន​ថ្មី​ជាច្រើន​ដែល​បាន​ផ្លាស់​ទី​មកកាន់​ទីនេះ បាន​ស្លាប់​ដោយសារ​ការអត់ឃ្លាន​ជា​បន្តបន្ទាប់​។​
​អង្គការ​នៅក្នុង​ខេត្តបាត់ដំបង​មិនសូវ​តឹងរ៉ឹង​ដូច​នៅ​ស្រុក​ស្អាង​ទេ​។ ប្រជាជន​នៅ​ខេត្តបាត់ដំបង មិន​ស្លៀក​សម្លៀកបំពាក់​ខ្មៅ​គ្រប់ពេល​ទេ ពេលខ្លះ​ប្រជាជន​ស្លៀក​សម្លៀកបំពាក់​ពណ៌​។

ឪពុកម្តាយ​របស់ខ្ញុំ​ធ្វើការ​នៅក្នុង​កងចល័ត​សម្រាប់​មនុស្ស​ចាស់​។ ឪពុក​របស់ខ្ញុំ​បានធ្វើ​ត្បាល់កិនស្រូវ ហើយ​ម្តាយ​របស់ខ្ញុំ​ធ្វើការ​នៅ​ផ្នែក​រោង​ម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ​។ បងប្រុស​របស់ខ្ញុំ​ឈ្មោះ សុធា​រ៉ា ធ្វើការ​នៅក្នុង​កងចល័ត ប៉ុន្តែ​គាត់​បាន​បាត់​ខ្លួន​បន្ទាប់ពី​អង្គការ​ស្នើសុំ​គាត់​ទៅ​ធ្វើការ​នៅក្នុង​ព្រៃ​។ គាត់ និង​អតីត​ទាហាន លន់ នល់ ម្នាក់​បាន​លាក់​អាហារ​ខ្លះ​នៅ​ទីនោះ ដោយមាន​គម្រោង​ហូប​វា​នៅពេលដែល​ពួកគេ​រត់គេចខ្លួន​ទៅ​ប្រទេស​ថៃ​។ អង្គការ​បានដឹង​អំពី​រឿង​លាក់​អាហារ​នេះ​។​

​នៅក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៧៩ នៅពេល​កងទ័ព​វៀតណាម ចាប់ផ្តើម​ចូលមកក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុ​ជា យោធា​ខ្មែរក្រហម​ដែល​គ្រប់គ្រង​នៅ​ភូមិ​របស់​យើង​ចាប់ផ្តើម​រត់គេចខ្លួន​។ មួយ​សប្តាហ៍​ក្រោយមក ក្រុមគ្រួសារ​របស់​យើង​បាន​ចាក​ចេញពី​ភូមិ ហើយ​ត្រឡប់​ទៅ​ភ្នំពេញ​វិញ​។ នៅ​ចុងបញ្ចប់ ខ្ញុំ​គឺជា​មនុស្ស​ដែលមាន​សំណាង​។ បន្ទាប់ពី​ឆ្នាំ​១៩៧៩ ខ្ញុំ​ចាប់ផ្តើម​ចូលរៀន​ម្តងទៀត ហើយ​បច្ចុប្បន្ន ខ្ញុំ​គឺជា​គ្រូពេទ្យ​វះកាត់​ម្នាក់​៕ ល