ចលនាប្រជាធិបតេយ្យគាំទ្រដោយក្រុមនិស្សិត បានកើនសម្ទុះនៅទូទាំងប្រទេសថៃក្នុងរយៈពេល៣ខែមកនេះ ដោយពួកសកម្មជនមិនត្រឹមតែទាមទារកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញ តែថែមទាំងធ្វើការអំពាវនាវអោយរបបរាជានិយមដែលមិនអាចប៉ះពាល់បាន ធ្វើការកែទំរង់ថែមទៀត។
អ្នកប្រឆាំងតវ៉ាជាង២០នាក់ រួមទាំងមេដឹកនាំលេចធ្លោពីរបីនាក់នៃចលនានេះ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី១៥តុលា ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលប្រកាសច្បាប់គ្រាអាសន្នមួយ ដោយហាមឃាត់ការជួបជុំមនុស្សចាប់ពី៤នាក់ឡើង។
ភាពតានតឹងបានកញ្ជ្រោលឡើងកាលពីមួយថ្ងៃមុន នៅពេលបាតុកររាប់ពាន់នាក់មកជួបជុំនៅវិមានប្រជាធិបតេយ្យមុនដង្ហែទៅកាន់វិមានរដ្ឋាភិបាលនិងជួបជុំនៅទីនោះរហូតដល់រំលងអធ្រាត។
-តើពួកគេចង់បានអ្វី?
ពួកគេបានជួបជុំប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី ប្រាយុទ្ធ ចាន អូចា។អតីតប្រមុខយោធារូបនេះ បានដឹកនាំធ្វើរដ្ឋប្រហារមួយនៅឆ្នាំ២០១៤ និងដាក់ព្រះរាជាណាចក្រថៃនៅក្រោមការដឹកនាំយោធាអស់៥ឆ្នាំ។
នៅក្រោមរបបយោធា រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីមួយត្រូវបានតាក់តែងឡើងដោយក្រុមយោធានៅមុនការបោះឆ្នោតសកលកាលពីឆ្នាំមុន។លោកប្រាយុទ្ធ បានជាប់ឆ្នោតចូលមកដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលមួយ ក្រោយគណបក្សយោធានិយមមួយបានឈ្នះឆ្នោត ដែលពួកអ្នកវិភាគនិយាយថាដោយសារតែខច្បាប់ចងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះ។
ពួកអ្នកប្រឆាំងតវ៉ា និយាយថាដំណើរការទាំងមូល ទាំងការតាក់តែងច្បាប់និងការបោះឆ្នោតជាការរៀបចំទុកជាមុន និងកំពុងអំពាវនាវអោយរំលាយសភា សរសេររដ្ឋធម្មនុញ្ញឡើងវិញ ព្រមទាំងបញ្ចប់ការយាយីររំខានរបស់អាជ្ញាធរដល់ពួកសកម្មជន។
ពួកគេក៏មានបញ្ជីទាមទារ១០ចំណុចសំរាប់របបរាជានិយមអាស្រ័យធម្មនុញ្ញថៃ រួមមានការលុបចោលច្បាប់ប្រមាថស្តេច ដែលការពាររាជវង្សពីការរិះគន់នានា។បើតាមអ្នកជំនាញការ ច្បាប់នេះត្រូវបានចាត់ទុកថាជាច្បាប់តឹងរឹងបំផុតមួយក្នុងចំណោមច្បាប់ស្រដៀងគ្នានៅក្នុងលោក ដោយអ្នករំលោភអាចជាប់គុក១៥ឆ្នាំចំពោះបទល្មើសឬការចោទប្រកាន់មួយៗ។
-ហេតុអ្វីក៏អារម្មណ៍ប្រឆាំងកើនឡើង?
ការមិនសប្បាយចិត្តចេះតែកើនឡើងចាប់តាំងពីខែកុម្ភៈ នៅពេលក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងពេញនិយមមួយក្នុងចំណោមអ្នកបោះឆ្នោតវ័យក្មេង ត្រូវបានហាមមិនអោយធ្វើនយោបាយ។អ្នកប្រឆាំងតវ៉ាជាច្រើន និយាយថា ចំណាត់ការប្រឆាំងនឹងគណបក្ស «អនាគតឆ្ពោះទៅមុខ»មានហេតុផលនយោបាយច្រើនជាង។
ការបិទខ្ទប់ប្រទេសដោយសារជំងឺកូវីដ១៩ ដែលបានរុញសេដ្ឋកិច្ចថៃអោយដាំក្បាលចុះ បង្កការខ្វែងគំនិតរវាងវណ្ណៈមហាសេដ្ឋីនិងពួកអ្នកក្រថៃ។
នៅខែមិថុនា សកម្មជនលេចធ្លោ វ៉ាន់ចាលឺម សាត់សាក់សីត បានបាត់ខ្លួនហើយពួកសកម្មជននៅថៃទាមទារអោយមានចម្លើយពីអាជ្ញាធរ។យុទ្ធនាការទាមទារតាមអនឡាញ ហៀរដល់ក្រៅអនឡាញនិងរលកតវ៉ាប្រឆាំងមួយបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅទូទាំងប្រទេសថៃ ដោយមនុស្សប្រមាណ៣០.០០០នាក់បានចេញមកតវ៉ាកាលពីពាកើកណ្តាលខែកញ្ញា ដែលជាការជួបជុំធំបំផុតចាប់តាំងពីរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ២០១៤មក។
ដោយឡែកបាតុកម្មកាលពីថ្ងៃ១៤តុលា នាំអោយអាជ្ញាធរច្រឡោតខឹងជាខ្លាំង ដោយសារតែពួកបាតុករបានប្រតិកម្មប៉ះពាល់ដល់ក្បួនរថយន្តស្តេច។បាតុករខ្លះលើកម្រាមដៃ៣ ជាកាយវិការផ្គើនរបស់ចលនាគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលពួកគេយលំនាំតាមភាពយន្តនិងសៀវភៅHunger Games នៅពេលក្បួនរថយន្តដឹកមហាក្សត្រិយ ស៊ូធិតា ឆ្លងកាត់។
-យើងធ្លាប់ឃើញការតវ៉ាប្រឆាំងនៅថៃជាច្រើនមកហើយ តែពេលនេះមានអ្វីប្លែក?
ជាការពិត ថៃជួបវដ្តនៃការតវ៉ាប្រឆាំងតាមដងវិថីដ៏ហិង្សាមួយ និងរដ្ឋប្រហារយោធារាប់មិនអស់នៅប៉ុន្មានទសវត្សរ៍មកនេះ។តែពីអតីតកាល បណ្តាចលនាប្រឆាំងតវ៉ា មានការគាំទ្រខាងហិរញ្ញវត្ថុនិងនយោបាយនៅពីក្រោយពួកគេ។បាតុករនិស្សិតសព្វថ្ងៃនិយាយថា ពួកគេមិនមានមេដឹកនាំណាម្នាក់ទេ ជាយុទ្ធសាស្ត្រយកលំនាំតាមការតវ៉ាគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅហុងកុង។
ក្រោមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ សមាជិករាជវង្ស រួមទាំងស្តេច មហា វ៉េចរ៉ាឡុងកន នៅខ្ពស់ដាច់ពីនយោបាយ តែពួកគេមានឥទ្ធិពលនយោបាយធំធេងណាស់។ចាប់តាំងពីស្តេចថ្មីឡើងគ្រងរាជ្យនៅឆ្នាំ២០១៦ ព្រះអង្គបានធ្វើការផ្លាស់ប្តូរដែលមិនធ្លាប់មាន ដោយយកទ្រព្យសម្បត្តិរាជវាំងមកគ្រប់គ្រងផ្ទាល់ និងផ្ទេរទាហាន២អង្គភាពមកនៅក្រោមបញ្ជារបស់ទ្រង់ថែមទៀត។
នៅអមទ្រង់សុទ្ធតែពួកយោធារាជានិយមផ្កាប់មុខនិងក្រុមមហាសេដ្ឋីដ៏មានឥទ្ធិពល។
-តើមានប្រតិកម្មអ្វី?
ប្រតិកម្មចម្រុះ។ការតវ៉ាប្រឆាំងដឹកនាំដោយនិស្សិត បានការគាំទ្រពីប្រជាជនភាគច្រើន រួមទាំងមនុស្សជាច្រើនមកពីវណ្ណៈកម្មករផងដែរ។ចលនានេះបានរាលដាលចូលដល់បណ្តាសាលាមធ្យមសិក្សានៅទូទាំងប្រទេស ដោយពួកក្មេងជំទង់ៗនាំគ្នាចងបូរពណ៌សដើម្បីសម្តែងសាមគ្គីភាព។
តែ ក្រុមរាជានិយមក៏បានបង្ហាញកម្លាំងរបស់គេផងដែរ ក្នុងបាតុកម្មតតបតែទ្រង់ទ្រាយតូចៗ ភាគច្រើនជាមនុស្សវ័យចាស់ៗ។
-តើមានអ្វីនឹងកើតឡើងបន្ទាប់?
ក្រិតច្បាប់គ្រាអាសន្នចេញកាលពីថ្ងៃ១៥តុលា ផ្តល់អំណាចអោយប៉ូលិសឃាត់ខ្លួននរណាដែលសង្ស័យថាពាក់ព័ន្ធនឹងការតវ៉ាប្រឆាំង និងក៏អាចរឹបអូសគ្រឿងបរិក្ខាទូរគមនាគមន៍អេឡិចត្រូនិក ទន្នន័យនិងសព្វាវុធ ណាដែលជាប់សង្ស័យថាបង្កស្ថានភាពគ្រាអាសន្ន។តែពួកមេដឹកនាំបាតុកម្មបានប្តេជ្ញា បន្តធ្វើបាតុកម្មមួយទៀតនៅរសៀលថ្ងៃ១៥តុលា។វានៅមិនទាន់ដឹងច្បាស់ថាតើ ការជួបជុំនេះនឹងដំណើរការតាមការប្តេជ្ញារបស់គេឬអត់ ក្រោយការចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំនិស្សិត២នាក់ និងមេធាវីសិទ្ធិមនុស្សម្នាក់ ដោយអ្នកទាំងបីនេះជាមេដឹកនាំទាមតារអោយកែទំរង់របបរាជានិយម។
អ្នកវិភាគនយោបាយ ធីទីណាន ពង់ស៊ូតធីរ៉ាក់ មកពីសកលវិទ្យាល័យ ជូឡាឡុងកន និយាយថា សភាពការណ៍ឥឡូវ«អាចប្រែប្រួល និងងាយនឹងផ្ទុះ។គាបសង្កត់ដោយគ្មានកំណែទំរង់ នឹងនាំអោយមានការទាមទារអោយផ្លាស់ប្តូរកាន់តែខ្លាំងនិងជម្លោះ…ដោយសារការឈឺចាប់របស់ប្រជាជនធំធេងនិងជ្រាលជ្រៅ ។ការផ្លាស់ប្តូររបស់ថៃមកដល់សតវត្សរ៍ទី២១»៕ប្រែសម្រួល៖វាសនា
ចលនាគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យថៃដឹកនាំដោយនិស្សិតកាន់តែកើនសម្ទុះ រហូតដល់អាជ្ញាធរប្រកាសប្រើច្បាប់គ្រាអាសន្ន ហាមការជួបជុំ