ដោយ: សុផល / ភ្នំពេញ: សៀវភៅ “មាគ៌ាដ៏ត្រឹមត្រូវសម្រាប់កម្ពុជា ដើម្បីរក្សាសន្តិភាពនិងឆ្ពោះទៅកាន់ការអភិវឌ្ឍ ២០០៨-២០១៨” ដែលជាស្នាដៃរបស់រាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា បានត្រូវសម្ពោធលក់ជាផ្លូវការនាព្រឹកថ្ងៃទី៦ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០២០។ សៀវភៅនេះ មាន៥៩៦ទំព័រ និពន្ធរួមដោយបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច, បណ្ឌិត ខែក វីរៈ, បណ្ឌិត ស៊ុន សំ, បណ្ឌិត គី សេរីវឌ្ឍន៍, លោក ចាន់ វណ្ឌីលោក លឹម សុវណ្ណារិទ្ធិ, លោក ហេង វិរិទ្ធិ និងលោក ផាញ់ សារឿន។ការបោះពុម្ពផ្សាយលើកដំបូងនេះ មានចំនួន១ម៉ឺនច្បាប់។
សៀវភៅនេះ បង្ហាញពីដំណើរវិវត្តនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងរយៈពេល២នីតិកាលនៃរដ្ឋសភាជាតិ និងឆ្លុះបញ្ចាំងពីសច្ចភាពប្រវត្តិសាស្ត្រនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា និងជាកំណត់ត្រា សាវតារជាតិនៃសមិទ្ធផលសំខាន់ៗរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងរយៈពេល ១០ឆ្នាំ ពីឆ្នាំ ២០០៨-២០១៨។
បណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជានិងជាប្រធានក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវសៀវភៅនេះ បានថ្លែងថា៖សៀវភៅនេះបង្ហាញអំពីដំណើរវិវត្តនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុង រយៈពេល២នីតិកាលនៃរដ្ឋសភាជាតិដោយអនុលោមទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាក្រោមរបបនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យ សេរី ពហុបក្ស ដោយស្តែងចេញឱ្យឃើញពីការដឹកនាំរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលមានគណបក្ស ជាដៃគូក្នុងរាជរដ្ឋាភិបាល និងមានចម្រុះគណបក្សនយោបាយនៅក្នុងរដ្ឋសភា និងការដឹកនាំ របស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងនីតិកាលទី៥នៃរដ្ឋសភា ដែលមានគណបក្សនយោបាយតែ២ ដែលទទួលបានអាសនៈនៅក្នុងរដ្ឋសភា។
សៀវភៅនេះ ក៏បានបង្ហាញអំពីភាពចាស់ទុំនៃអ្នកនយោបាយ ដោយបានបញ្ចប់ អត្ថិភាពដៃគូប្រកួតប្រជែងនយោបាយដែលមានចេតនាផ្តួលរំលំរាជរដ្ឋាភិបាល និងប្រព្រឹត្ត ផ្ទុយទៅនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយរក្សាបាននូវសុខសន្តិភាព និងការ អភិវឌ្ឍជូនជាតិមាតុភូមិ។
លោកបណ្ឌិតបានគូសបញ្ជាក់ថា៖ជាការពិតណាស់ យើងមិនអាចកោសលុបប្រវត្តិសាស្ត្របានទេថា សម្តេចអគ្គមហា សេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន ដែលពិភពលោកបានចាត់ទុកថា ជាបុរសខ្លាំងនៅកម្ពុជា ដែលលោក គឺជាវរជនដែលបានស្វែងរកសន្តិភាពនិងដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយ ដ៏ត្រឹមត្រូវក្នុង ការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិកម្ពុជាឆ្ពោះទៅកាន់វឌ្ឍនភាពជឿនលឿន តាមរយៈការជំរុញការអភិវឌ្ឍ និងបង្កើនសក្តានុពលទៅលើគ្រប់វិស័យ ពិសេសវិស័យចម្បងៗដូចជាវិស័យអប់រំបណ្តុះបណ្តាល ធនធានមនុស្ស វាយនភណ្ឌ ទេសចរណ៍ ធនាគារ សំណង់និងកសិកម្មព្រមទាំងការទាក់ទាញ វិនិយោគិនមកបណ្តាក់ទុននៅកម្ពុជាជាដើម ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងនិងអនុលោមទៅតាមដំណាក់កាល ជ្រុង និងមុំនីមួយៗនៅក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
លោកបានបន្តថា៖សៀវភៅនេះ ជាកញ្ចក់ឆ្លុះបញ្ចាំងពីសច្ចភាពប្រវត្តិសាស្ត្រនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា និងជាកំណត់ត្រា សាវតារជាតិនៃសមិទ្ធផលសំខាន់ៗរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងរយៈពេល ១០ឆ្នាំ ពីឆ្នាំ ២០០៨-២០១៨។ សៀវភៅនេះ ចែកចេញជា ៣ជំពូក៖ជំពូកទី១ និយាយអំពីនយោបាយក្នុងប្រទេស៖ ខ្លឹមសារសំខាន់នៅក្នុងជំពូកនេះ គឺរំលេច ឱ្យឃើញនូវដំណើរឈានទៅរកការបញ្ចប់សង្គ្រាមនៅកម្ពុជា ផ្តើមចេញពីឆ្នាំ១៩៨៩ ដែល ជាឆ្នាំចាប់ផ្តើមដំបូងនៃដំណើរការចរចារស្វែងរកសន្តិភាពនៅកម្ពុជា ហើយនាំទៅដល់ការចុះ កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសនាឆ្នាំ១៩៩១ ដែលមានតួអង្គពីរសំខាន់ គឺសម្តេចនរោត្តម សីហនុ និងសមមិត្ត ហ៊ុន សែន។ នាដំណាក់កាលនោះ ជាពេលវេលាដ៏លំបាកមួយសម្រាប់ ថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជា ត្បិតកម្ពុជានៅតែគ្រប់គ្រងប្រទេសដែលមានសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុងនៅឡើយ ដែលជាការគ្រប់គ្រងប្រទេសតាមរបៀបស្បែកខ្លា។
រយៈពេលជាង៣ឆ្នាំដែលថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជាប្រើប្រាស់ដើម្បីសម្រេចបាននូវកិច្ចព្រម ព្រៀងជាប្រវត្តិសាស្ត្រមួយនៅកម្ពុជា ដោយមានការចូលរួមពីប្រទេសចំនួន ១៨ប្រទេស និង បានធ្វើការចរាចរនៅប្រទេសជាច្រើនទាំងក្នុងតំបន់អាស៊ាន និងក្រៅតំបន់អាស៊ាន។ បន្ថែមពី លើនេះទៅទៀត នៅក្នុងជំពូកនេះ ក៏បានគូសបញ្ជាក់ផងដែរនូវដំណើរវិវត្តនៃប្រជាធិបតេយ្យ នៅក្នុងសម័យរាជាណាចក្រកទី២ ពោលគឺរៀបរាប់ពីដំណើរការនៃការចូលរួមបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សនយោបាយទាំងឡាយ រាប់តាំងពីនីតិកាល ១ នៃរដ្ឋសភានាឆ្នាំ១៩៩៣ រហូតដល់ឆ្នាំ២០១៨ អំពីដំណើរការនៃការឃោសនារកសំឡេងឆ្នោត ក៏ដូចជាវិបត្តិនយោបាយក្រោយការ ប្រកាសលទ្ធផល។ នៅត្រង់ចំណុចនេះ យើងបានសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើយន្តការនៃការដោះស្រាយ វិបត្តិនយោបាយរបស់អ្នកនយោបាយខ្មែរ ពិសេសភាពឆ្លាតវៃរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ជាងនេះទៅទៀត ជំពូកនេះ ក៏បានបង្ហាញពីសេរីភាពរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាដែលមាន សិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញនៅក្នុងការស់នៅ និងត្រូវបានធានាដោយច្បាប់ដែលពលរដ្ឋម្នាក់ៗ មានសិទ្ធិក្នុងការជ្រើសរើសនូវថ្នាក់ដឹកនាំដែលខ្លួនពេញចិត្តឈរលើមាគ៌ាប្រជាធិបតេយ្យ សេរី ពហុបក្ស។ ក្រៅពីនោះ ជំពូកដដែលនេះ ក៏បានបង្ហាញផងដែរនូវតួនាទីរបស់យុវជនកម្ពុជា ក្នុងសម័យថ្មី ក៏ដូចជាលំហនៃអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលជាដៃគូមួយមិនអាចខ្វះបាននៅក្នុង សង្គមប្រជាធិបតេយ្យ។
ចំពោះជំពូកទី២ ស្តីពីកម្ពុជាក្នុងតួនាទីនយោបាយការបរទេស។ជំពូកនេះផ្តោតទៅលើ ដំណើរកម្ពុជាក្នុងការឈានចូលក្នុងអង្គការអន្តរជាតិនានា ដោយរាប់ទាំងអង្គការតំបន់ក៏ដូចជា សមាគមផ្សេងៗទៀត។ ជំពូកនេះក៏បានគូសបញ្ជាក់ ពីទំនាក់ទំនងដ៏ល្អរបស់កម្ពុជាជាមួយ ប្រទេសដទៃរាប់ទាំងតំបន់អាស៊ាន និងអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកជាដើម។ បន្ថែមពីលើនេះទៀត ជំពូក ទី២នេះ បានបបង្ហាញពីនយោបាយការបរទេសដ៏ប៉ិនប្រសព្វរបស់កម្ពុជា ដែលតែងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវនយោបាយ “ការបរទេសតាមបែបផ្កាចម្រុះពណ៌»។ ជាការពិត កម្ពុជាដែលធ្លាប់ជា ប្រទេសទទួលកងទ័ពរក្សាសន្តិភាពរបស់អង្គការសហប្រជាតិ នៅលើទឹកដីរបស់ខ្លួនកាលពីដើម ទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០នោះ បានប្រែក្លាយទៅជាប្រទេសដែលបានបញ្ជូនកងទ័ពរបស់ខ្លួន ក្រោម ឆត្រនៃអង្គការសហប្រជាតិទៅកាន់បណ្តាប្រទេសមានជម្លោះមួយចំនួនដូចជា ស៊ូដង់ ស៊ូដង់ខាងត្បូង សាធារណរដ្ឋឆាដ អាហ្វ្រិកកណ្តាល លីបង់ ស៊ីបប្រឹស និងម៉ាលីជាដើម។ ហើយការ បញ្ជូនទ័ពមួកខៀវកម្ពុជា គឺស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។ ក្រៅពីនេះ ជំពូកទី២ ក៏បានបង្ហាញ នូវទិដ្ឋភាពនយោបាយអន្តរជាតិក្នុងតំបន់ដូចជាអាស៊ាន សហគមន៍អឺរ៉ុប និងភាពជាដៃគូកិច្ច សហប្រតិបត្តិការរវាងកម្ពុជាជាមួយមហាអំណាចនានា តួរយ៉ាងសហរដ្ឋអាម៉េរិក ចិន និង រុស្ស៊ីផងដែរ។
ចំណែកជំពូកទី៣ វិញស្តីពីការអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជាប្រកបដោយចីរភាព។ ក្នុងជំពូកនេះបង្ហាញពីការរីកចម្រើនរបស់កម្ពុជា ព្រមទាំងសន្ទុះនៃការវិនិយោគក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម ធនាគារ ទេសចរណ៍ កសិកម្ម ហេដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធ អភិវឌ្ឍជនបទ ក៏ដូចជា វិស័យ ថាមពលនិងធនធានទឹកជាដើម។ ជាពិសេស សន្ទុះនៃការរីកចម្រើនខ្លាំងក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញដែលជាបេះដូងនៃប្រទេសកម្ពុជា។ ពិតណាស់ ទីក្រុងភ្នំពេញតែរយៈពេលខ្លីចុងក្រោយនេះ មានការពង្រីកនូវទំហំរបស់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ជាងនេះទៅទៀតភាពរីកចម្រើនរបស់ក្រុងភ្នំពេញ អាចនិយាយបានថា ជាការរីកចម្រើនខ្លាំងជាងយុគ្គសម័យណាណាទាំងអស់ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ កម្ពុជា។ ព្រោះភ្នំពេញក្នុងឆ្នាំ២០១៨នេះ សម្បូរទៅដោយហេដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធអគ្គិសនីខ្វាត់ខ្វែង មានស្ពានអាកាសជាច្រើនខ្សែនិងមានអគារខ្ពស់ៗជាច្រើនកន្លែង។ជំពូកទី៣នេះ ក៏បានរំលេចអំពីវឌ្ឍនភាពដែលកម្ពុជាអាចសម្រេចបាននូវកំណើន សេដ្ឋកិច្ចប្រចាំឆ្នាំក្នុងរវង្វង់ ៧% ជាបន្តបន្ទាប់ដែលបានហាក់ធ្វើឱ្យកម្ពុជាក្លាយទៅជាកូនខ្លា សេដ្ឋកិច្ចថ្មីមួយនៅក្នុងអាស៊ាន ដែលកម្ពុជានឹងឈានទៅជាប្រទេសមានចំណូលធម្យមកម្រិ តខ្ពស់ឆ្នាំ២០៣០ និងឈានទៅជាប្រទេសមានចំណូលខ្ពស់នៅក្នុងឆ្នាំ២០៥០។
បណ្ឌិតសភាចារ្យសុខ ទូច បានសម្តែងនូវក្តីសង្ឃឹមថាសៀវភៅនេះអាចផ្តល់ជាអត្ថប្រយោជន៍ដល់អ្នកនយោបាយ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវនូវជ្រុងណាមួយ ដែលយើងយល់ថាអាចដកស្រង់ជាបទពិសោធ ជាមេរៀន ឬជាយុទ្ធសាស្ត្រសម្រាប់មនុស្សទៅថ្ងៃអនាគត៕ ល
