ដោយៈ ដកស្រង់ពីវចនានុក្រម សម្តេចសង្ឃរាជ ជួន ណាត
មហាហិង្គុ
(មៈហាហឹង)
នាមសព្ទ
( បា. ) ឈ្មោះជ័រស្លមួយប្រភេទ មានក្លិនស្អុយឆួលហឹរក្តៅភាយ សម្រាប់ប្រើផ្សំជាគ្រឿងឱសថខ្មែរតាំងពីក្នុងបុរាណកាលរៀងមកហៅថា ថ្នាំមហាហិង្គុ ( ម. ព. ហិង្គុ ទៀតផង ) ។
ផ្សា
កិរិយាសព្ទ
ឈឺចាប់ពើតរោលរាលឆៀបៗដោយមុខសស្ត្រា, របួស, ដាច់, រលាត់, ប៉ះពាល់ត្រូវ, ប្រទះនឹងជាតិជូរ, ប្រៃ, ហឹរ…។ ផ្សាខ្លោច ឬ ខ្លោចផ្សា កើតទុក្ខសង្រេងដោយសេចក្តីស្ដាយស្រណោះឬដោយសេចក្ដីអាល័យហាក់ដូចជាឆេះខ្លោចឈឺផ្សាក្នុងចិត្ត ។
គុណសព្ទ
ឈឺចាប់ពើតរោលរាលឆៀបៗ ដោយមុខសស្ត្រា, របួស, ដាច់, រលាត់, ប៉ះពាល់ត្រូវ, ប្រទះនឹងជាតិជូរ, ប្រៃ, ហឹរ…។ ផ្សាខ្លោច ឬ ខ្លោចផ្សា
កើតទុក្ខសង្រេង ដោយសេចក្តីស្ដាយស្រណោះ ឬដោយសេចក្ដីអាល័យ ហាក់ដូចជា ឆេះខ្លោចឈឺផ្សា ក្នុងចិត្ត ។
អាយតនិបាត
( ព. បុ. ) ព្រោះ, ហេតុតែ, ដោយហេតុ; តាមតែ, តាមតែចង់, ព្រោះតែចំណង់
ផ្សានឹងបានចង់តែនឹងបាន ។ (ព. កា. ) : លោកថាស្រីនោះ ចិត្តអាក្រក់ស្មោះ ស្អប់ដំបូន្មាន ផ្សាដោយសារចិត្ត ទុច្ចរិតសន្តាន បង្ហិនធនធាន ចើកអាសមាយា។… (កាព្យច្បាប់ស្រីជាព្រះរាជនិពន្ធនៃ ព្រះបាទសម្តេចព្រះហរិរក្សរាមា…) ។ មើលក្នុងពាក្យ ស្រី ទៀតផង ។
កិរិយាសព្ទ
ផ្សងតាមកម្ម, ផ្សងព្រេង; ទ្រាំទ្រ, ទ្រាំអត់; កាន់ក្ដីសន្តោសតាមមានតាមបាន
ផ្សាជាអ្នកកម្សត់ទុគ៌ត ( ម. កណ្ឌមហារាជបព្វៈ ) ។
ដីប្លី
នាមសព្ទ
ឈ្មោះវល្លិឡើងជន្លង់មួយប្រភេទ ( ពួកម្រេច ) ផ្លែមូលទ្រវែង មានរសជាតិហឹរ សម្រាប់ប្រើជាថ្នាំក្ដៅ ឬជាគ្រឿងសម្ល, ច្រើនដាំឲ្យវារតោងឡើងឈើស្រស់ ។
ញ៉ិល
កិរិយាវិសេសន៍
ដែលទៅដោយរហ័ស ( ប្រើចំពោះតែសត្វតូចៗ ដែលស្ទុះ )
ស្ទុះញ៉ិល ។
ដែលជ្រួតជ្រាបយ៉ាងរហ័ស ( ប្រើចំពោះតែរសជាតិដែលហឹរ )
ហឹរញ៉ិល ។
ចំតិត
កិរិយាសព្ទ
ទយហុចគូទឡើង, បំបះបំពើងគូទឡើង ។ ចំតិតចំតូង គឺចំតិតហើយចំតិតទៀត; ដួលចំតិតចំតូង គឺដួលជ្រហឹតជ្រហម ចំតិតគូទឡើងច្រើនដងច្រើនត្រឡប់ (ពាក្យសាមញ្ញ; ព. គ. ថា : ដួលជ្រហិតជ្រហម) ។