ដោយៈ មេក វិន បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់វែង/ភ្នំពេញ៖នៅខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ មជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់វែង នៃមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា បានរៀបចំទទួលស្វាគមន៍សិស្សានុសិស្សមកពីវិទ្យាល័យតេជោសែន សំរោង ចំនួន២៨នាក់ គឺស្រីចំនួន២០នាក់ និងប្រុសចំនួន០៨នាក់ មកទស្សនកិច្ចសិក្សាឈ្វេងយល់អំពី «ប្រវត្ដិសាស្ដ្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩) និង «ប្រវត្ដិសាស្ដ្រសហគមន៍អន្លង់វែង»។
កន្លងមក មានសិស្សានុសិស្សចំនួន២៣នាក់ មកពីវិទ្យាល័យតេជោសែនសំរោង បានមកចូលរួមក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចសិក្សារបស់មជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់វែងរួចហើយ។ នេះជាការទទួលស្វាគមន៍សិស្សានុសិស្សនៅវិទ្យាល័យតេជោសែនសំរោង ជាលើកទីពីរនៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ នេះ។ សិស្សានុសិស្សមួយចំនួនក៏បានបង្ហាញនូវចំណាប់អារម្មណ៍មុនពេលធ្វើដំណើរមកកាន់តំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រអន្លង់វែងថា «ពិតប្រាកដណាស់ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរក្រហមគឺជារឿងរ៉ាវ ដែលយុវជនគ្រប់រូបត្រូវតែដឹងឮ និងខិតខំសិក្សាឈ្វេងយល់ឲ្យកាន់តែច្បាស់ ព្រោះវាជាប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ឃោរឃៅ។
កេរដំណែលដែលបានសេសសល់ពីសម័យខ្មែរក្រហមនៅតំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រ ពិតជាមានអត្ថន័យធំធេងណាស់សម្រាប់ក្មេងៗជំនាន់ក្រោយដូចជាពួកខ្ញុំ ដោយសារទីតាំងនីមួយៗសុទ្ធតែមានការចងចាំ មានអត្ថន័យខុសៗពីគ្នា ហើយមានទាំងរឿងរ៉ាវល្អ និងរឿងរ៉ាវអាក្រក់។ អ្វីដែលសំខាន់ជាងនេះទៅទៀតនោះគឺ យើងបានឈ្វេងយល់ និងដឹងឮពីការឈឺ ចាប់ និងទុក្ខលំបាករបស់ប្រជាជននៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ ប្រជាជនខ្មែរគ្រប់រូបត្រូវតែការពារកុំឱ្យប្រទេសជាតិធ្លាក់ចូលទៅក្នុងអតីតកាលម្ដងទៀត។ សង្គមជាតិមួយ ប្រសិនបើមិនមានអតីតកាលទេ ក៏មិនអាចមានអនាគតកាលបានដែរ»។
ការសិក្សាឈ្វេងយល់ពីប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ គឺពិតជាមានសារសំខាន់ខ្លាំងណាស់ចំពោះសិស្សានុសិស្ស ក៏ដូចជាយុវជនយុវនារីជំនាន់ក្រោយ។ តំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រអន្លង់វែង គឺជាទីតាំងសំខាន់សម្រាប់ផ្ដល់នូវចំណេះដឹង ការស្រាវជ្រាវ រួមទាំងការផ្ដល់នូវគំនិតថ្មីៗជាច្រើនដល់អ្នកសិក្សា។ ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ គឺជាប្រវត្តិសាស្ត្រក៏ឃោរឃៅ និងព្រៃផ្សៃ ដោយបានកាប់សម្លាប់ប្រជាជនស្លូតត្រង់អស់ជាងពីរលាននាក់។ ប្រជាជនគ្រប់រូបត្រូវតែកត់ត្រាប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ។
នៅក្នុងកម្មវិធីនេះ បណ្ឌិត លី សុខឃាង នាយកមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់វែងក៏បានធ្វើការបង្ហាញនូវប្លង់គោល និងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ស្រុកអន្លង់វែងទាំងមូល ព្រមលើកយកប្រវត្តិនៃការកកើតខ្មែរក្រហមរហូតដល់មានរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេច នរោត្តម សីហនុ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧០ មកបង្ហាញដល់សិស្សានុសិស្ស។ បន្ទាប់ពីបណ្ឌិត លី សុខឃាង ធ្វើបទបង្ហាញដល់សិស្សានុសិស្សរួច ក្រុមការងារមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់វែងនាំសិស្សានុសិស្សទៅមើលសារមន្ទីរផ្ទះតាម៉ុក។ សារមន្ទីរនេះគឺជាទីកន្លែងមួយសម្រាប់ផ្ដល់នូវចំណេះដឹងដល់សិស្សានុសិស្ស និងជាទីកន្លែងសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរណ៍ចូលមកទស្សនា។ បន្តមកទៀតសិស្សានុសិស្សបន្តដំណើរទៅមើលកន្លែងដុតសព សុន សេន, ចេតិយ តាម៉ុក និងទីកន្លែងដុតសពរបស់ ប៉ុល ពត ដែលជាមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ខ្មែរក្រហម។ ក្រោយពីបានពិនិត្យមើលពីទីតាំងសំខាន់ៗទាំង៤កន្លែងខាងលើនេះរួចរាល់ សិស្សានុសិស្សបានបន្តដំណើរឡើងទៅមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់វែង (អតីតផ្ទះប្រជុំតាម៉ុក) ស្ថិតនៅលើខ្នងភ្នំដងរែក ដែលបច្ចុប្បន្ននេះត្រូវបានប្រែក្លាយទៅជាទីកន្លែងអប់រំស្តីពី សន្ដិភាព និងសិទ្ធិមនុស្ស ដល់យុវជនជំនាន់ក្រោយ។ នៅក្នុងដំណើរទស្សកិច្ចនេះ ក្រុមការងារមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់ ក៏បានដឹកនាំសិស្សទាំងអស់ទៅទស្សនាវត្តអូរគ្រញ៉ូង ដើម្បីសិក្សាឈ្វេងយល់ និងគយគន់ទេសភាពនៅទីនោះមុននឹងធ្វើដំណើរត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញ។
នៅចុងបញ្ចប់នៃដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ សិស្សានុសិស្សបានបង្ហាញនូវចំណាប់អារម្មណ៍ទាក់ទងនឹងតំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រអន្លង់វែងដូចខាងក្រោម៖
សឹង ប៊ុនសុង ភេទប្រុស អាយុ២៣ឆ្នាំ គឺជាសិស្សថ្នាក់ទី១២ នៃវិទ្យាល័យ តេជោសែនសំរោង បាននិយាយរៀបរាប់ពីចំណាប់អារម្មណ៍របស់ខ្លួនបន្ទាប់ពីបានចូលរួមក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចថា «ជាការពិតណាស់ ខ្ញុំពិតជាមានចិត្តសប្បាយរីករាយជាខ្លាំងនូវពេលដែលខ្ញុំបានមកដល់ស្រុកអន្លង់វែង។ ទោះបីជាដៃ និងជើង របស់ខ្ញុំពិការតាំងពីកំណើត ដែលបង្ករឲ្យខ្ញុំពិកាកក្នុងការដើរ មិនដូចមិត្តភក្តិដទៃទៀតក៏ដោយ ប៉ុន្តែខ្ញុំពិតជាសប្បាយរីករាយដែលបានចូលរួមក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ។ មិត្តភក្កិខ្ញុំ មិនមានការរើសអើងខ្ញុំដែលជាជនពិការឡើយ។ មិត្តភក្តិខ្ញុំតែងតែលើកទឹកចិត្ត និងជួយទុក្ខធុរៈខ្ញុំជានិច្ច។ ខ្ញុំយល់ថាសង្គមជាតិយើងបច្ចុប្បន្ននេះមិនមានការរើសអើងជនពិការ មិនរើសអើងពណ៌សម្បុរ ឬពូជសាសន៍នោះទេ។ ខ្ញុំរីករាយដែលបានចូលរួមកម្មសិក្សាឈ្វេងយល់ពីប្រវត្តិសាស្ត្រនៅតំបន់អន្លង់វែង៕សរន
សិស្សានុសិស្សមកពីវិទ្យាល័យតេជោសែន សំរោង ចំនួន២៨នាក់ គឺស្រីចំនួន២០នាក់ និងប្រុសចំនួន០៨នាក់ មកទស្សនកិច្ចសិក្សាឈ្វេងយល់អំពី «ប្រវត្ដិសាស្ដ្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩) និង «ប្រវត្ដិសាស្ដ្រសហគមន៍អន្លង់វែង» នៅមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិភាពអន្លង់វែង។ (បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា)