ដោយៈ ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្តេចសង្ឃរាជ ជួន ណាត
បង្រៀន
កិរិយាសព្ទ
ញ៉ាំងអ្នកដទៃឲ្យរៀន, ប្រៀនឲ្យចេះ, ឲ្យចំណេះដោយការបង្ហាត់, បង្ហាញឲ្យចេះ
បង្រៀនអក្សរ, បង្រៀនលេខ, បង្រៀនច្បាប់** ។
**ពាក្យ “ច្បាប់” ត្រូវបានកែតម្រូវពីពាក្យដើម “ច្បាប” ដោយហេតុថាពុំមានពាក្យ “ច្បាប” ទេ អនុលោមតាមវចនានុក្រមខ្មែរ សម្ដេច ជួន ណាត។
ផាប៉ា
នាមសព្ទ
(ស. ផា “សំពត់” + ប៉ា “ព្រៃ”)
សំពត់ដែលទាយកយកទៅពាក់នៅព្រៃ ដោយមានសំបុត្រប្រាប់សេចក្តីបិទនៅនោះ ឬដោយមានសញ្ញាណាមួយ ឲ្យភិក្ខុសង្ឃដឹងថា សំពត់នោះទុកដូចជាសំពត់បង្សុកូលឲ្យភិក្ខុអង្គណាដែលប្រទះឃើញ និមន្តទស់យកចុះ (របៀបដើមគេចំពោះសង្ឃជាសង្ឃគតាទក្ខិណាទាន ពុំមែនបាដិបុគ្គលិកទានទេ, លុះចំណេរកាលតៗមក ក៏ក្លាយជាបាដិបុគ្គលិកទានទៅខ្លះ ព្រោះមកពីទាយក ភ័ន្តច្រឡំ) ។
ពន្ធ
(ពន់)
នាមសព្ទ
(សំ. បា. ពន្ធ ជា កិ. ” ចង, ជាប់, ជំពាក់ ” ; ពន្ធ, ពន្ធន៍ ជា ន. ” ចំណង, អន្ទាក់, គ្រឿង ជាប់, ជំពាក់ ” ) សួយ, អាករដែលប្រជានិករត្រូវបង់តាមកំណត់
ពន្ធស្រូវ, ពន្ធទូក, ពន្ធទាស, ពន្ធខ្លួន . . . ; ទារពន្ធ, បង់ពន្ធ ។
ពន្ធដារ ពន្ធគ្រប់មុខ : ការបង់ពន្ធដារសម្រាប់ផែនដី ហៅថា រាជពលី ។ ពន្ធចំពោះពន្ធដីស្រែចម្ការជាដើម ដែលសាមីខ្លួនជាម្ចាស់របស់ត្រូវបង់ជូនរាជការ តាមចំនួនដែលមានកម្រិតទុកជាស្រេចក្នុងបញ្ជី ។ ពន្ធមិនចំពោះ ពន្ធនៃគ្រឿងបរិភោគនិងគ្រឿងប្រើប្រាស់ផ្សេងៗដូចជាពន្ធគយនិងរដ្ឋាករជាដើម ដែលជននីមួយៗត្រូវបង់ជូនរាជការ ដោយសារខ្លួនត្រូវការបរិភោគឬប្រើប្រាស់នូវវត្ថុទាំងនោះ ។
ស្រអាប់
គុណសព្ទ
ដែលអាប់អន់ មិនស្រស់, មិនថ្លា; តិចពន្លឺ, តិចរស្មី
សម្បុរស្រអាប់ (សរសេរជា ស្រអ័ព្ទ ក៏បាន “ដែលមិនច្បាស់ ព្រោះមានអ័ព្ទ” : មេឃស្រអ័ព្ទ; ប៉ុន្តែច្រើនប្រើ ស្រអាប់ មកយូរហើយ ។ ម. ព. អ័ព្ទ ផង) ។
រដ្ឋ
(រ័ត, បើប្រើជាបទសមាសរៀងជាខាងដើមសព្ទឯទៀត អ. ថ. រ័ត-ឋៈ)
នាមសព្ទ
(បា. សំ. រាឞ្ត្រ) ដែន, ប្រទេស; អ្នកនៅក្នុងដែន, រាស្ត្រ, ប្រជាជន ។ រដ្ឋកម្ម, រដ្ឋការ, រដ្ឋកិច្ច ឬ រដ្ឋក្រឹត្យ ការឬកិច្ចសម្រាប់ដែនឬសម្រាប់ប្រទេស, កិច្ចការរបស់រាស្ត្រ ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឬ រដ្ឋធម្មនូញ្ញ ច្បាប់បញ្ញត្តសម្រាប់ប្រទេសនីមួយៗ, ច្បាប់ទុកជាគោលចារឹកក្នុងការគ្រប់គ្រងរដ្ឋនីមួយៗដែលសភាបានបញ្ញត្តតែងតាំងឡើង ។ រដ្ឋធានី ទីក្រុងធំរបស់ប្រទេសនីមួយៗ ជាទីតាំងនៃរដ្ឋាភិបាលឬជាទីនៅនៃប្រមុខរបស់ប្រទេស ។ រដ្ឋនាយក ឬ រដ្ឋាធិបតី, រដ្ឋាភិបាល អ្នកត្រួតត្រាដែន, អ្នកគ្រប់គ្រងរក្សាប្រទេស ( តំណាងក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ ); ព្រះរាជា ។ រដ្ឋបាល អ្នករក្សាដែនឬប្រទេស; ក្រសួងរាជការកាន់កាប់កិច្ចការក្នុងប្រទេស ជាគូគ្នានឹងតុលាការ : មន្ត្រីខាងរដ្ឋបាល, ក្របខ័ណ្ឌខាងរដ្ឋបាល ។ រដ្ឋបាលន៍ ការរក្សាដែនឬប្រទេស ។ រដ្ឋបុរស បុរសអ្នកទំនុកបម្រុងប្រទេស, បុរសអ្នកមានចំណេះចេះរក្សាប្រទេស ។ រដ្ឋប្បវេណី ( រ័ត-ឋ័ប-ប៉ៈវេនី ) បវេណីសម្រាប់ដែន; ឈ្មោះច្បាប់បញ្ញត្តអំពីដំណើរកិច្ចការនិងសណ្ដាប់ធ្នាប់របៀបរបបផ្សេងៗ តាមបវេណីរបស់ប្រជាជនក្នុងប្រទេសដែល នៅក្នុងឱវាទនៃរាជបញ្ញត្តិ ។ រដ្ឋប្រសាន្តិភាព ឬ រដ្ឋសន្តិភាព ការស្ងប់ដែលមានក្នុងដែន, សេចក្ដីសុខសាន្តរបស់ប្រជាជន ។ រដ្ឋប្រសាសន៍ ការប្រិតប្រៀនប្រជាជនឲ្យស្ថិតនៅក្នុងអំណាចច្បាប់, ការគ្រប់គ្រងប្រទេស ។ រដ្ឋប្រសាសនន័យ ឬ រដ្ឋប្រសាសនោបាយ ការដឹកនាំឬឧបាយណែនាំឲ្យប្រជាជនស្ថិតនៅក្នុងអំណាចច្បាប់; វិជ្ជាឬបែបបទជាគោលចារឹកសម្រាប់គ្រប់គ្រងប្រទេស ។ រដ្ឋប្រហារ ការចាប់ចងរំលំអ្នកគ្រប់គ្រងរដ្ឋដែលខ្លួនមិនពេញចិត្ត ដើម្បីកាន់កាប់អំណាចខ្លួនឯង, អំពើរបស់អ្នកកាន់កាប់អំណាច ដែលទម្លាយបង់ចោលនូវរបបគ្រប់គ្រងរដ្ឋ ដើម្បីឡើងកាន់កាប់អំណាចខ្លួនឯងវិញ ដោយខ្លួនមិនពេញចិត្តចំពោះរបៀបគ្រប់គ្រងពីមុន : ធ្វើរដ្ឋប្រហារ ។ រដ្ឋមណ្ឌល មណ្ឌលរបស់ដែន, ប្រទេសទាំងមូល ។ រដ្ឋមន្ត្រី មន្ត្រីអ្នកទំនុកបម្រុងស្រុកទេស, មន្ត្រីដែលនាយកអ្នកកាន់អំណាចនីតិប្រតិបត្តិ បានជ្រើសរើសឡើងដើម្បីត្រួតត្រាមុខតំណែងរាជការធំៗ របស់រដ្ឋ : រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌, រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងធម្មការ; ការប្រឹក្សាអំពីការរក្សាឬទំនុកបម្រុងប្រទេស ។ រដ្ឋលេខាធិការ លេខាធិការរបស់រដ្ឋគឺមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ដែលមានមុខតំណែងជារដ្ឋមន្ត្រី ។ រដ្ឋលេខាធិការដ្ឋាន ទីស្ដីការនៃរដ្ឋលេខាធិការ ។ រដ្ឋវាសី អ្នកនៅក្នុងរដ្ឋ, អ្នកអាស្រ័យនៅក្នុងដែន ( ឥត្ថី. រដ្ឋវាសិនី ) ។ រដ្ឋសភា ទីប្រជុំប្រឹក្សាការសម្រាប់ប្រទេស; សាលាសម្រាប់ប្រជុំប្រឹក្សាការទំនុកបម្រុងឬគ្រប់គ្រងរក្សាស្រុកទេស ។ រដ្ឋសភាធីបតី ឬ រដ្ឋសភានាយក អធិបតីនាយកនៃរដ្ឋសភា ។ រដ្ឋសីមា ព្រំប្រទល់របស់រដ្ឋ គឺទីខណ្ឌនៃដែនដីរបស់រដ្ឋដែលនៅជិតជាប់គ្នា ។ រដ្ឋាករ អាកររបស់រដ្ឋ; កន្លែងរាជការទទួលបន្ទុកខាងហូតពន្ធដារផ្សេងៗ ។ល។ ប្រើជាបទសមាសរៀងខាងចុងសព្ទដទៃក៏បាន, ដូចជា : កម្ពុជរដ្ឋ ( —រ័ត ) ដែនកម្ពុជា, ប្រទេសខ្មែរ ។ ចុល្លរដ្ឋ ( ចុល-ល៉ៈរ័ត ) ដែនឬប្រទេសតូច ។ មហារដ្ឋ ដែនឬប្រទេសធំ ។ សាន្តិរដ្ឋ ដែនឬប្រទេសដែលមានសេចក្ដីសុខសាន្ត ។ ល ។